Glasvezel internet: buitengebied loopt achter
Volgens cijfers over 2019 heeft 3,8 van de 8 miljoen Nederlandse huishoudens, bijna de helft dus, glasvezel internet. Vooral in de grote steden: in buitengebieden moet men het vaak nog doen met een ‘ouderwetse’ koperverbinding van KPN.
Commerciële aanbieders van glasvezel vonden het namelijk jarenlang financieel niet rendabel om glasvezel aan te leggen in landelijke gebieden. In veel landelijke gebieden besloten bewoners dan ook het heft in eigen hand te nemen. Zo zijn er de afgelopen tien jaar tientallen lokale burgerinitiatieven opgericht om zelf glasvezel aan te leggen.
Commerciële partijen duiken op na burgerinitiatieven
Vaak zijn de burgerinitiatieven coöperaties, die jarenlang bezig zijn met werven van voldoende deelnemers voor de aanleg van glasvezel in een buitengebied. Huishoudens betalen vaak tussen de 1500 en 3500 euro om mee te doen.
Wanneer de coöperatie voldoende deelnemers heeft, en het dus rendabel lijkt om te beginnen met de aanleg, duiken er alsnog grote commerciële partijen op. Deze willen dan ineens wel de aanleg overnemen, of de aanleg juist vertragen. Dit leidt voor de bewoners tot nog langer wachten op glasvezel, en in het ergste geval gaat de aanleg helemaal niet door.
Burgerinitiatief Hollandse Kroon al zes jaar in de weer voor glasvezel
Op de site van Radar is te lezen hoe het een burgerinitiatief in Hollands Kroon verging. Een groep burgers start daar in 2014 met een coöperatie voor de aanleg van glasvezel. Ze benaderen in eerste instantie Ziggo en KPN. Ziggo had geen interesse, met KPN ging men in gesprek: dat duurde vervolgens anderhalf jaar.
Telkens kwam KPN met nieuwe kaders en randvoorwaarden. Er mocht geen staatssteun zijn, er werd een x-bedrag door KPN geïnvesteerd en de rest moest vanuit de inwoners zelf worden geïnvesteerd, enzovoort. Elke keer als een oplossing nabij leek, kwamen er nieuwe voorwaarden bij. In augustus 2016 schreef KPN uiteindelijk dat juristen van KPN geen tijd meer aan de zaak mogen besteden.
De coöperatie gaat daarna in gesprek met een ander bedrijf: Kabeltex. De provincie Noord-Holland is bereid garant te staan voor de benodigde goedkope geldlening. Maar dan, het is inmiddels 2018, duikt KPN ineens weer op: drie weken voordat met de aanleg zou worden begonnen.
Juridische strijd tot aan de Raad van State
Dan blijkt dat KPN een overeenkomst heeft met glasvezelaanbieder Delta Rijssen: zij gaan in de ene helft van Hollands Kroon glasvezel aanleggen en KPN levert daarbij de abonnementen. De andere helft blijft dan over voor de coöperatie in samenwerking met Kabeltex.
De coöperatie komt hierdoor in de problemen: de helft bekabelen levert immers de helft minder inkomsten op. Daarbij komt dat de garantstelling van provincie Noord-Holland inmiddels niet meer zeker is: die wordt namelijk aangevochten door twee lokale glasvezelaanbieders die samenwerken met KPN: het genoemde Delta Rijssen en FiberNH.
Deze twee lokale glasvezelaanbieders tekenen eerst bezwaar aan bij de provincie. Daar krijgen ze allebei ongelijk. Daarna stappen ze naar de rechter, ook deze geeft ze ongelijk. Een partij stopt met de rechtszaak, de ander zoekt het hogerop, bij de Raad van State. Al deze procedures zorgen voor nog eens anderhalf jaar extra vertraging. Er zijn zes jaar verstreken sinds de start van het initiatief, en nog steeds is het onzeker hoe het verder moet.
Burgerinitiatief Westerkwartier loopt stuk
Een vergelijkbaar initiatief in het Groningse Westerkwartier is inmiddels definitief stukgelopen. Coöperatie Westerglas had deur voor deur inwoners benaderd om te vragen wie bereid was mee te betalen aan de aanleg van glasvezel. Belangstellenden konden in een keer een eigen bijdrage van 3500 euro betalen of dit bedrag uitsmeren door maandelijks 15 euro meer abonnementsgeld te betalen.
Toen Westerglas voldoende deelnemers had en de eerste schop de grond in kon, ging het mis. Het bleek dat een subsidie van de provincie van 10 miljoen euro in de markt voor commerciële glasvezelleveranciers was uitgezet. Het burgerinitiatief Westerglas werd gepasseerd en gooide vervolgens de handdoek in de ring. Met de commerciële leveranciers wil het niet vlotten: door een aantal vertragingen is er nog steeds geen glasvezel in Westerkwartier.
Strijd om glasvezel ook in Amstelveen
De strijd om de aanleg van glasvezel wordt niet alleen uitgevochten in de buitengebieden, maar ook bijvoorbeeld in Amstelveen. Daar start E-Fiber in november 2019 een onderzoek of er onder de bewoners voldoende interesse voor glasvezel: als tussen de 30 en 50 procent van de inwoners een glasvezel internet abonnement wil afsluiten, is het financieel rendabel.
E-Fiber en de inwoners van Amstelveen worden op 26 februari 2020 ineens geconfronteerd met intentieverklaring van KPN en de gemeente Amstelveen: KPN gaat Amstelveen voorzien van glasvezel. E-Fiber trekt zich vervolgens terug. Inwoners van Amstelveen hebben geen idee wanneer KPN gaat starten met de aanleg van glasvezel.
Amstelveen is geen uitzondering: onder andere in Den Haag, Buren, Breda, Den Bosch, Zeist vinden vergelijkbare concurrentieslagen plaats. In het Haagse stadsdeel Segbroek wordt hierdoor zelfs dubbel glasvezel aangelegd!
Kritisch rapport ACM over strijd rond uitrol glasvezel
De Autoriteit Consument en Markt (ACM), de toezichthouder op de telecommarkt, publiceerde eind 2019 een rapport over de glasvezeloorlog. Daarin staat: 'Enerzijds worden vertragingstactieken ingezet om de uitrol van een andere partij te voorkomen ten faveure van de eigen uitrol. Anderzijds hebben sommige partijen belang bij het in geheel voorkomen dat FttH-netwerken (Fiber-to-the-Home) worden uitgerold ten faveure van het gebruik van hun bestaande netwerken.' Ook constateerde de ACM dat partijen de boel vertragen in de vraagbundelingsfase, of op een andere manier concurrenten ontmoedigen.
KPN wil landelijk glasvezelnetwerk
Consumentenprogramma Radar sprak met diverse insiders in de telecombranche over de uitrol van glasvezel. Allemaal bevestigden ze dat KPN een landelijk glasvezelnetwerk wil. Zodra een andere partij ergens glasvezel wil aanleggen, sluit KPN snel een intentieovereenkomst met de betreffende gemeente om zelf uit te kunnen rollen.
Dagblad Trouw kwam achter een interne analyse van KPN: de krant kon dit stuk lezen doordat een KPN-monteur zijn laptop was vergeten bij een klant. In deze analyse staat dat KPN de uitrol van glasvezel door derde partijen een 'hoog risico' vindt. Daarmee wordt bedoeld dat KPN vooral in regio’s waar consumenten traag internet hebben 'kwetsbaar' is, oftewel klanten stappen over naar nieuwkomers die snel glasvezel aanbieden.
KPN investeert honderden miljoenen
KPN verdedigt zich door te stellen dat de uitrol van glasvezel een complex project is. En een langetermijnproject: KPN plant tot wel drie jaar vooruit. Zo is KPN op dit moment op 80 plekken in Nederland met 30 bouwploegen van ongeveer 60 man glasvezel aan het uitrollen. Een investering van honderden miljoenen voor KPN. Die kan KPN op twee manieren terugverdienen: door het leveren van abonnementen aan de klant, of door hun netwerk tegen een vergoeding open te stellen voor andere serviceproviders.
Actieplan Digitale Connectiviteit
Het kabinet lanceerde in 2018 het Actieplan Digitale Connectiviteit. Doelstelling van dit plan: in 2023 een kwalitatieve internetaansluiting voor iedereen van minimaal 100 Mbit/s, tegen concurrerende tarieven. Het streven van het kabinet is dat tegen die tijd een grote meerderheid van de huishoudens al de beschikking heeft over een 1Gbps verbinding. De 100 Mbit/s geldt dus als ondergrens.
Om de doelstelling van het actieplan te behalen is actief overheidsoptreden nodig. Lokale overheden krijgen bijvoorbeeld meer mogelijkheden om staatssteun te verlenen. Uiterlijk 21 december 2020 moet dan ook het betreffende wetsvoorstel tot wet verheven zijn. Ook de ACM krijgt dan meer mogelijkheden.
Snelle internetverbinding wettelijk regelen?
Het Groningse PvdA Tweede Kamerlid William Moorlag, die zich met de glasvezelkwestie bezighoudt, pleit er nu voor dat we snel internet voortaan moeten zien als nutsvoorziening. We zijn immers afhankelijk van snel internet, zeker nu we massaal thuiswerken vanwege corona. Snel internet draagt ook bij aan het leefbaar houden van het platteland.
Moorlag vindt dat de overheid daadkrachtiger moet optreden, en het niet tot wildwestachtige taferelen moet laten komen. Bewoners moeten wettelijk recht krijgen op aansluiting. Gemeenten moeten volgens Moorlag een concessie bevoegdheid krijgen: ze mogen dan wel met verschillende partijen praten, maar moeten uiteindelijk één partij kiezen die het exclusieve recht krijgt om glasvezel aan te leggen. Bij deze keuze moet één vraag centraal staan: welke partij heeft de beste aanbieding voor de inwoners?
Wil je weten of glasvezel beschikbaar is op jouw adres? Check het simpel en snel door je postcode in te vullen in onze vergelijker op de homepage of hieronder!
